Bookiet

Temat na czasie

Media bombardują nas okropieństwami w postaci doniesień o przetrzymywaniu w zamknięciu młodych kobiet, gwałceniu ich i poniżaniu (ostatnio w Austrii, rok temu w Rosji). Pytanie, dlaczego ofiary terroru nie próbują się w jakiś sposób ratować, uciekać, wzywać pomocy? Dlaczego poddają się katowi, ślepe i posłuszne, godząc się z wyznaczoną im rolą?

Traf chciał, że o tym traktuje kolejna powieść Kathy Reichs „Poniedziałkowa żałoba”, wydana przez Red Horse – kryminał z panią antropolog w roli głównej. Powieść świetna, bestsellerowa, sprzedająca się w Ameryce Północnej jak świeże bułeczki.

Tutaj też Temperance Brennan musi się uporać z seksualnym dewiantem, który porywa i przetrzymuje (przez kilkanaście nawet lat!) młode dziewczynki.

Przyczyną szeroko zakrojonego śledztwa są oczywiście wygrzebane pod podłogą pubu kości trzech dziewcząt. Kości stare, pochówki ceremonialne autochtonek zamieszkujących Kanadę wiek temu? Czy może kości świeże, ofiary morderstwa? Nos Temperance mówi, że kości mają najwyżej pięćdziesiąt lat. I nos Temperance się nie myli. Ale żeby uznano organ powonienia pani antropolog za znaczący, musi upłynąć sporo wody w rzece w Montrealu.

To druga książka Kathy Reichs, z którą miałam przyjemność. Pierwsza, „Deja dead” – debiut powieściowy, mnie zachwyciła. „Poniedziałkowa żałoba” oczarowała, spowodowała, że zakochałam się w autorce bez pamięci. Tak sprawnie napisanych kryminałów nie czytałam już dawno. „Żałoba” jest siódmą z kolei pozycją o przygodach Temperance Brennan. Aż żałuję, że przeskoczyłam od pierwszej do (na razie) ostatniej.

Bo nie tylko kryminalna akcja jest ważna i na pierwszym planie. Autorka sporo miejsca poświęca wątkom osobistym – przyjaciółce Annie, która ma niewąskie problemy z mężem, sobą, ogólnie życiem. Własnemu, rozwijającemu się powoli i w tajemnicy romansowi. Pogłębiającej się niechęci do detektywa Claudela – wymuskanego sztywniaka, który już od dawna siedzi zadrą pani antropolog.

Dodatkowo mamy możliwość poznania Montrealu od każdej w zasadzie strony. Akcja „Deja dead” dzieje się w trakcie upalnego lata. „Poniedziałkowa żałoba” pokazuje miasto zimą – mroźną, śnieżną, zamarzniętą. Czytamy o zabytkach, ulicach, topografii. Mieście dziwek i nocnego życia, ale też osiedlach staruszków.

Obiecuję sobie, że gdy tylko czas pozwoli, pochłonę środkowe powieści Kathy Reichs. I jeśli będę mogła, podzielę się również wrażeniami. A jeśli kiedyś pozwolą mi finanse odwiedzić kanadyjskie miasto – nie będę potrzebować ani przewodników, ani GPS-a.

A na razie oddalę się w poszukiwaniu kolejnej książki Kathy Reichs. Do czego również i Was zachęcam.

mormor

Ocena: 5

Kathy Reichs

Poniedziałkowa żałoba

Tłum. Martyna Plisenko

Red Horse, 2008

Stron: 480

Cena: 29,99

Gonić czy złapać, oto jest pytanie

Dawno, dawno temu Skaldowie przekonywali, że cała radocha to gonienie króliczka, złapanie zaś jest epizodem bez większego znaczenia. Coś w tym stylu sugeruje tytuł i jedna z bohaterek powieści „Gonić króliczka” Marioli Zaczyńskiej. „Coś w tym stylu” nie oznacza wcale, że tak właśnie. Bo suma sumarum jednak o złapanie w efekcie chodzi. Czego? Ba! „O czym marzy dziewczyna, gdy dorastać zaczyna...”

Jednak, jak wiadomo, marzenia potrafią runąć z siłą wodospadu. Jagoda, młoda pisarka, której debiutancka powieść odniosła duży sukces, umiejętnie, choć osobliwie zresztą sterowany przez właścicielkę wydawnictwa, jest kobietą porzuconą. Niecnie i nieelegancko w – że tak powiem – iście angielskim stylu. Już ten fakt wystarczy, żeby utracić nieco równowagi psychicznej. Jakby tego było mało, strategia marketingowa wydawnictwa brzmiąca „nieważne jak piszą, byle pisali” doprowadza do tego, że Jagoda zostaje okrzyknięta „skandalistką roku”, paparazzi czają się za każdym rogiem, a to już odzyskania spokoju wewnętrznego nie rokuje. Kiedy w końcu na scenie pojawia się potencjalny ON, całe życie Jagody wydaje się być jedną wielką klapą, którą Splot Wydarzeń z hukiem nad głową bohaterki zatrzaskuje, zwalając na to wszystko dodatkowo kupę kamieni.

I wszystko jasne. Romans, czy jak się teraz pisze: literatura kobieca. Nie jest to jednak harlequin. Zaczyńska popadać w sentymentalizm wcale nie zamierzała. Książka od pierwszej do ostatniej strony miała bawić. I bawi. Jest tu kilka naprawdę pysznych, celowo przerysowanych postaci i kilka równie smakowitych scen.

A przy okazji, kiedy już skończymy lekturę, możemy się zastanowić nad sprawami poważniejszymi, jak cena sukcesu lub jak ochronić własną prywatność czy godność, względnie, że faceci to jednak świnie.

„Gonić króliczka” jest zdecydowanie dobrym, poprawiającym humor czytadłem, ale myślę, że póki co jest „gonieniem króliczka”. Zauważyłam tu bowiem parę niewykorzystanych szans, mam jednak nadzieję, że następna powieść autorki będzie już króliczkiem złapanym.

Ocena: 4

Ebola

Mariola Zaczyńska

Gonić króliczka

Red Horse, 2008

Stron: 256

Cena: 24,99

Niekonwencjonalne spojrzenie na marketing

Przyznam od razu – kupiłam „Sprzedawcę broni” Hugh Lauriego, bo jestem fanatyczną fanką serialu „Doktor House”, w którym autor gra główną rolę. Zarazem jednak muszę poczynić zastrzeżenie – gdyby debiut Lauriego został wydany na fali popularności wspomnianego serialu, nie ryzykowałabym zakupu. Stało się jednak inaczej, książka podbiła listy bestsellerów osiem lat przed tym, gdy ktokolwiek usłyszał o perypetiach uzależnionego od środków przeciwbólowych, genialnego kuternogi z oddziału diagnostycznego szpitala w Princeton. Jedynie na polski przekład trzeba było czekać dwanaście lat, bo dopiero niebywała popularność emitowanego od zeszłej jesieni w TVP serialu dała gwarancję, że tytuł się sprzeda. Uznałam zatem, że zaryzykować warto.

„Sprzedawca broni” jest książką specyficzną, zdecydowanie nie dla każdego. Decyduje o tym przede wszystkim styl, jakim została napisana. Mimo że teoretycznie jest to kryminał, czy też, by być precyzyjnym, pastisz powieści sensacyjno-szpiegowskiej, akcją właściwą i logiką intrygi autor zaczyna się interesować dopiero w okolicach sto dwudziestej strony. Wcześniej skupia się głównie na narracyjnym, pełnym wtrętów i dygresji przedstawieniu głównego bohatera, co robi ze specyficznym, cynicznym humorem. Jest to wstęp długi, który sporej części czytelników może się wydać przytłaczającą, bezsensowną gadaniną, sztuką dla sztuki i – cóż – zniechęcić ich skutecznie do dalszej lektury. Mnie akurat urzekł, gdyż ten rodzaj zabawy słowem jest mi bliski, a i poczucie humoru Lauriego do mnie trafia. Jestem jednak w stanie zrozumieć, że komuś może zabraknąć cierpliwości na przedzieranie się przez tak rozległe „zawiązanie akcji”. Ci, którzy wytrwają, potem dostaną w nagrodę coś smakowitego.

I znów – nie mówię tu o samej intrydze, która chwały za oryginalność z pewnością autorowi nie przyniesie. W pastiszu muszą się pojawić standardowe składniki wzorca. Sztuką jest nie przekroczyć granicy śmieszności i pokazać, że się wzorzec wykoślawia mimo wszystko w jakimś celu. W mojej ocenie to się Lauriemu udało. Zgrabnie żonglując paradoksami, zwraca uwagę na fakt pozornie oczywisty, ale jakoś odruchowo przez wszystkich pomijany: terroryzm stanowi źródło utrzymania milionów ludzi. Oczywiście jedynie pośrednio, tym niemniej niezaprzeczalnie. Dzięki zapotrzebowaniu stwarzanemu przez terrorystów (i tych, którzy z nimi walczą) sieć zakładów, tak czy inaczej biorących udział w wytworzeniu produktu finalnego, czyli broni, daje miejsca pracy, karmi, odziewa i podnosi PKB Stanom Zjednoczonym. Ta konstatacja pojawia się jedynie pośrednio i jakby od niechcenia, wśród zwariowanych meandrów fabuły, co ratuje utwór przed mianem propagandowej agitki, a jednocześnie przydaje samemu stwierdzeniu mocy. Terroryści są potrzebni, a gdy ich zabraknie, to można ich stworzyć, dając okrężną drogą fundusze kilku nieświadomym manipulacji idealistom. Wrzucić ich sobie w koszty marketingowe, bo nic tak dobrze nie tworzy zapotrzebowania na prototyp nowej broni, jak właśnie spacyfikowany za jej pomocą niewielki, acz efektowny zamach.

Skłaniając mimochodem do tej nienachalnej refleksji, „Sprzedawca” dostarcza zarazem znakomitej rozrywki, co wyjaśnia, dlaczego tak dobrze się sprzedaje.

Cintryjka

Ocena 4

Hugh Laurie

Sprzedawca broni

Tłum. Jacek Konieczny

WAB, 2008

Stron: 416

Cena: 39,90

Szacowność śmieci

Czy może istnieć książka, która jest jednocześnie, delikatnie mówiąc, mało potrzebna, jednocześnie kiepska i jednocześnie akademicko szacowna?

No więc chyba może. O ile nie padłem ofiarą mistyfikacji i o ile to nie jest ciut późniejsza podróba. Sprawa taka, że gniot będący znakiem czasu minionej epoki może być nawet gniotem pouczającym. Nawet jeśli coś nie jest błyskotliwe, a wręcz przeciwnie; jeśli nie jest odkrywcze, a wręcz przeciwnie, ale w jakiś sposób uchwyciło ducha owego czasu, jest warte polecenia. Owszem, z zastrzeżeniem, że dla dorosłych i takich, którzy mają dość wiedzy, by, nie gorsząc się i nie załamując rąk nad upadającą moralnością oraz w rezultacie bulwersującej lektury nie zasypiając w okolicach pierwszej ćwiartki, wyduszą istotną wiedzę o epoce. Jeśli taka wiedza w ogóle istnieje.

Otóż jeśli nie zostałem zrobiony w konia, a przyznam szczerze, że nie chciało mi się sprawdzać, to wiedza, jaką posiadłem, jest taka, że gatunek zwany pop, czyli literatura bezduszna, bezakcyjna, czysto rozrywkowa, ma głębokie tradycje. I owszem, mógłbym się zagłębić w biblioteki, pobieżne „guglanie” wyrzuciło mi informacje o tłumaczu: Elżbieta Wassongowa. Tamże udało się upewnić co do... autora. François Timoleon de Choisy. No więc pewnie mamy do czynienia z autentykiem. Coś mi się tłucze w obolałej głowie, że to jakiś znaczący w historii literatury tekst i że posiadając maturę, wiedzieć powinienem. No cóż, wiem czy nie wiem, sam nie wiem, i zabrałem się sumiennie za lekturę. Ta zaś powinna być wciągająca, bo grzeszna, zamiast pouczająca raczej deprawująca, czyli to, co najbardziej smaczne.

Tiaaa. Miłosne awantury ze śladową akcją nastawioną na drażnienie zmysłów. Takie pitu-pitu, mniej więcej jak Markiza de Sade czy jak mu tam było, tyle że bez perwersji. Przyznam szczerze, że nudne jak flaki z olejem. Do tego autor niemogący się zdecydować, zali czasy ma opisywać czy dostarczać opisów mających młódź sprowadzać na moralne manowce?

Ano lekturę poleciłbym autorom celującym na popularnego czytelnika. Tenże opat, mam wrażenie także celował na łatwy efekt uzyskany za pomocą soft-porno. No i moi kochani, sami widzicie (jeśli czytacie), co tego zostało. Podobnież warto to przeczytać, gdy się zajmuje produkcją książek, które rozwala, zdawałoby się, fabuła. Pod kątem zastanowienia, zali po latach co z tej fabuły zostało. Zastanówcie się, czym treść jest, a czym, nie nawet choćby się zdawało to coś, co nie jest, pełne treści.

Otóż pewnie lektura pouczająca jest. Gdyby kto chciał załamywać ręce nad upadającą moralnością, ujrzy ją (moralność) w dziejowej perspektywie i może sobie da odpust.

Książka owa wreszcie jest dowodem na wartość słowa pisanego, żadnej książki nie należy palić, wyrzucać, z ostrożnością na gwóźdź w wychodku nadziewać. Jeśli już, kartki przeznaczone na utrzyjzadki przeczytać, choćby i stękając. Ostatecznie dźwiękom dochodzącym z ustronnego miejsca nikt się nie będzie dziwił, że nieprzystojne. I cóż z tego, że tym razem ich przyczyna tak literacka?

Baron

Ocena: 4

François Timoleon de Choisy

Pamiętnik opata de Choisy przebranego

za kobietę

Tłum. Elżbieta Wassongowa

Reporter, 1992

Stron: 178

Cena: nieznana (nie więcej niż 5 zł, bo bym nie kupił)