Bookiet

Mojżesz w Nowym Jorku

A.J. Jacobs, dziennikarz amerykański, znany z opisywania eksperymentów przeprowadzonych na żywym (własnym) organizmie, postanowił sprawdzić, czy w XXI wieku da się żyć zgodnie z zaleceniami Biblii – i to nie tylko przestrzegając Dziesięciu Przykazań, ale stosując się do przepisów regulujących praktycznie każdą dziedzinę życia codziennego. Żeby nie było za łatwo, na miejsce akcji wybrał nie pustelnię, nie enklawę etniczną czy religijną, tylko wielką metropolię. Autor „Roku biblijnego życia” mieszka bowiem w Nowym Yorku, pracuje w tamtejszej prasie, korzysta z netu, telefonów, środków komunikacji miejskiej, zakupy robi w ogólnodostępnych placówkach handlowych i żywi się w barach i restauracjach nie-wiadomo-czym-karmiących. Przez opisany w książce rok prowadził normalne życie zawodowe, rodzinne i towarzyskie, co zdecydowanie nie ułatwiało mu zadania, a złośliwości popełniane z premedytacją przez małżonkę z pewnością dodały przedsięwzięciu pikanterii.

O tym, jak wyglądał ten rok, jaki wpływ miał eksperyment na życie autora, na jego sposób postrzegania świata, nie czas i miejsce pisać, dość stwierdzić, że „Rok biblijnego życia”, choć może nie jest to mistrzostwo świata, należy do tytułów interesujących, a przy tym napisanych lekkim i autoironicznym językiem, co lekturę czyni przyjemną. Do rozrywki lub przemyśleń, jak kto woli.

Ebola

Ocena: 4+

A. J. Jacobs

Rok biblijnego życia

Tłum. Agnieszka Andrzejewska

Wydawnictwo Literackie, 2009

Stron: 520

Cena: 36,00

Niezwyciężone komando przedszkolaków

Cykl „Temeraire” autorstwa Naomi Novik według deklaracji autorki ma składać się z siedmiu tomów. Przeczytałam trzy – i z przykrością muszę przyznać, że o trzy za dużo. Ostatni z przeczytanych, czyli piąty z kolei – „Zwycięstwo orłów” – utwierdził mnie w przekonaniu, że co za dużo, to niezdrowo.

Za dużo jest tomów, a za mało urozmaicenia. Przyznam się, że do „Zwycięstwa orłów” starałam się podchodzić bez uprzedzeń, po słabszej książce można wszak napisać lepszą. Bohaterowie ewoluują, autor się rozwija i wszystko to może sprawić, że kolejną część przeczytam z przyjemnością. Niestety, nie tym razem.

Po dosyć problematycznej pod względem etycznym zdradzie Lawrence’a smok Temeraire zostaje zwolniony ze służby i oddelegowany na tereny rozpłodowe, gdzie może przysłużyć się ojczyźnie w inny sposób, a sam Lawrence skazany na śmierć. Napoleon tymczasem kontynuuje swój marsz po Europie, staje w Londynie i zaczyna się w nim urządzać. Jak łatwo się domyśleć, ani Temeraire’a, ani Lawrence’a taki stan rzeczy nie zadowala.

Smok rozwija skrzydła – dosłownie i w przenośni. Na wieść o zgonie swojego oficera (rzecz jasna, nieprawdziwą) skrzykuje grupę smoków, podobnie jak on niezbyt kontentych z przypisanej im roli (jeść! mnożyć się!), po czym grupa skrzydlatych wojowników rozpoczyna na własną rękę walkę z Francuzami. Nie zdradzę chyba wielkiej tajemnicy, że smokom udaje się przechytrzyć francuskich strategów i na swoją korzyść rozstrzygnąć kilka bitew. Dodatkowo okazuje się, że Lawrence nie zginął, za to został – przynajmniej czasowo – przywrócony do służby, więc losy smoka i jego ukochanego pana mogą znowu się połączyć.

Przykro mi to pisać, ale smoczy oddział sprawia na mnie wrażenie złożonego z istot tak samo skomplikowanych psychicznie jak stado szczeniąt. Dla komanda samodzielnych wojowników wszystko jest jasne i proste. Smoki biją się, bo mają dostać zapłatę – kiedyś tam, w bliżej nieokreślonej przyszłości. Temeraire nie chce kopulować ze smoczycami, bo wydaje mu się to prymitywne i nieprzyzwoite. Kilku rozpłodowców podejmuje anemiczne próby ustalenia kolejności dziobania w bądź co bądź sporym smoczym stadzie, ale zostają one udaremnione przez Temeraire’a, dysponującego większą siłą argumentacji oraz talentem przywódczym. I tak stado przechodzi od jednej bitwy do drugiej, karne, zgodne i pełne entuzjazmu. Bez zastanowienia, bez zapytania o sens, bez jakiejkolwiek refleksji. Jak gromada dzieci z przedszkola, biegnących do mety.

Niemile zaskoczyła mnie postać samego Lawrence’a. O ile do tej pory okazywał coś na kształt pewnej złożoności wewnętrznej, o tyle w piątym tomie cyklu absolutnie się jej wyzbył. Novik czyni wprawdzie aluzje o jego rozterkach, załamaniu i utracie wiary we własne postępowanie, jednak postępowanie bohatera nie odpowiada napomknieniom autorki.

Przyznam się, że podczas lektury straciłam rachubę, kto z kim walczy, o co i dlaczego. Bitwa następuje za bitwą, potyczka za potyczką, towarzyszą im nieuniknione straty własne oraz bieda i panika cywili. To smutne podsumowanie książki, która liczy sobie prawie cztersta stron, a wszystkie jej wydarzenia albo nie zapadają w pamięć, albo zlewają się w jedno.

Nimfa Bagienna

Ocena: 2

Naomi Novik

Zwycięstwo orłów

Tłum. Jan Pyka

Rebis, 2009

Stron: 399

Cena: 29,90

Nie taki Turek straszny

Jaki jest Turek, każdy widzi. Wiadomo, pohaniec sprośny, przez którego pierwsza szabla Rzeczypospolitej rozpukła się nam na kawałki. No, ale też się Sobieski w końcu zeźlił i tak Mustafie kota pogonił, że aż Turek grzecznym być obiecał i nawet jako jedyny rozbiorów Polski nie uznał. Co dowodzi, że pohaniec, owszem, ale honorowy. No, jeszcze tam wieszczu naszemu walczyć o wolność naszą i waszą chciał pomagać, a przynajmniej nie przeszkadzał. Tak można podsumować całą wiedzę, jaką przez wiele pokoleń ze szkół i literatury duża część Polaków wyniosła. Po pewnym okresie zastoju tematyka turecka zyskała większą popularność, jednak to już nie Turcy nas łupili, tylko my – w ramach odwetu za jasyr i Kamieniec Podolski – przywoziliśmy stamtąd kożuchy i co się tylko dało. Z czasem stosunki z łupieskich stały się bardziej pokojowe, z korzyścią dla obu stron, to znaczy: nasi turyści w ich kurortach pieniądze, oni w naszych miastach kebab. Tylko chyba nadal niewiele więcej o sobie wiemy.

Na pewno w Polsce znajomość historii, kultury czy problemów dnia codziennego naszego dawnego dyżurnego wroga, mimo Nobla dla Orhana Pamuka, jest w dalszym ciągu dość mizerna. Jednak, dzięki wysiłkom Wydawnictwa Literackiego, dość intensywnie ostatnio promującego autorów tureckich, możemy nieco tę lukę zapełnić. Wyznam, że mnie osobiście bardziej interesuje Turcja dzisiejsza niż opowieści z dawnych lat i niegdysiejszych haremów, dlatego też z dużą ciekawością wzięłam do ręki książkę Elif Şafak „Pchli pałac”.

W ogromnym i bardzo krzywdzącym powieść skrócie: opisywany Pałac Cukiereczek przy ulicy Żurnalowej 88 jest przeciętną wielkomiejską kamienicą, której lokatorów prześladują śmieci. Albowiem z niewiadomych powodów sąsiedzi z okolicznych domów swoje worki z odpadkami wynoszą pod mur wspomnianego budynku, co dla jego mieszkańców skutkuje wiadomym dyskomfortem. Ale nie o tym jest ta książka, choć motyw śmieci pojawia się co i rusz w myślach, rozmowach i działaniach bohaterów. I jest to chyba zrozumiałe.

„Pchli pałac” jest przede wszystkim książką o współczesnych stambulczykach, którzy z Imperium Otomańskim mają tyle samo wspólnego, co my z Polską Jagiellonów. Ludzie jak ludzie, jedni interesujący, inni wcale, wykształceni lub nie, o różnym statusie majątkowym. Jak w życiu, jak w każdym zwyczajnym budynku wielorodzinnym w dowolnym, czy to tureckim, czy to polskim mieście. Jednocześnie jest to wielka opowieść o samym Stambule. Autorka, przybliżając nam historię powstania kamienicy, jakby mimochodem opowiada również o mieście, sięga do jego korzeni, a to już zmienia naszą perspektywę z „nawspólnej” na znacznie szerszą. W dodatku robi to pięknym językiem, z doskonale dobranymi proporcjami dowcipu, nostalgii i realizmu oraz ciekawie prowadząc narrację, co powoduje, że kiedy już zagadka śmieci zostaje rozwiązana, to szkoda jest nam się rozstawać z Pałacem Cukiereczek, przy ulicy Żurnalowej 88. Ja, w każdym razie, pożegnałam się z nim niechętnie.

Ebola

Ocena 5

Elif Şafak

Pchli pałac

Tłum. Anna Akbike Sulimowicz

Wydawnictwo Literackie, 2009

Stron: 504

Cena: 32,90