Para-Nauka (2)

Czy zastanowiliście się nad tym, że właśnie następuje zmiana dekoracji w naszym świecie? Że był czas, gdy wyglądał on jakoś tam, i od tej pory będzie wyglądał inaczej? Ta refleksja naszła mnie podczas medytacji nad suwakami programu konwertującego cyfrowe zdjęcia zapisane w tak zwanych rawach do normalnych formatów wyświetlanych przez komputery.

Proszę państwa, oto miś! To znaczy – oto tranzystor. Jak wyglądał wąsaty germanowy protoplasta dzisiejszych miniaturek, można się łatwo przekonać, spoglądając na zdjęcie.

Gdyby nie zginął kierowca bombowca, gdyby Niemcy mieli więcej samolotów, gdyby III Rzeszy nie opanowało szaleństwo, gdyby… Gdyby. Adam Cebula i jego refleksje z kokpitu niemieckiego samolotu dalekiego zasięgu. Grzebiąc w sieci raz po raz natrafiam na namiętne dyskusje o losach II wojny światowej. Chętnie i często wałkowana jest sprawa bombowca strategicznego dla III Rzeszy. W skrócie sprawa wygląda tak, że Niemcy nie mieli odpowiedniej maszyny zdolnej do zabrania znacznego ładunku bomb […]

Energia energii nierówna, czyli Adam Cebula dłubie palcem w dżulach, kaloriach i elektronach. Bełkot naukowy robi w publicystyce niezwykłą karierę. Użyjesz terminu obco brzmiącego w uszach – zyskujesz sławę erudyty, adepta nauk tajemnych, który nie tylko procenty, ale być może nawet logarytmy rozumie. Porusza się na wysokościach niedostępnych przeciętnemu umysłowi. Użyjesz niezrozumiałego słówka, a bezsensowne zdanie albo jakiś zupełny trywiał uzyska nowy blask wszechświatowej mądrości. Przykład, […]

Osobliwe i niezrozumiałe rysunki odnoszą się do kabalistycznie mistycznego zjawiska, jakim jest wartość średnia. Istnieje teoria,  że niegdyś potrafili ją wyliczyć uczniowie podstawówki, ale to było dawno i nieprawda. Adam Cebula wierzy w to, ale średnio. Przeglądając Internet, zwróciłem uwagę na taką — moim zdaniem — ciekawostkę: banalne pojęcie wartości średniej ma w potocznej mowie inne znaczenie niż w, nazwijmy to szumnie, nauce. Wartość średnia w „zwykłym” rozumieniu jest czymś abstrakcyjnym, […]

Niektóre wynalazki istnieją chyba tylko po to, żeby sobie o nich pogadać? Coś w tym jest… Dziś Adam Cebula o penetracji morskich głębin i nie tylko. Co jakiś czas w tak zwanych mediach ukazują się entuzjastyczne albo katastroficzne artykuły na temat tego, co nas czeka. Na przykład takim dyżurnym tematem jest grafen. Materiał o cudownych właściwościach, ale także nadzieja polskiej technologii. I co? Czekamy sobie na niego mniej więcej tak, jak na gaz z polskich łupków. […]

Nieboszczyk Newton sformułował trzy fajne zasady… oczywiście zanim został nieboszczykiem. W mitycznych czasach, czyli jakieś trzydzieści lat wstecz, znali je wszyscy uczniowie szkoły podstawowej. I komu to przeszkadzało?! Przyznaję: nie spodziewałem się, że kiedykolwiek będzie potrzeba napisania takiego artykułu. Nawet ostatnio, widząc, co się dzieje w nauczaniu fizyki, jakoś moja wyobraźnia nie potrafiła mi podpowiedzieć, że zdałoby się napisać o czymś, czego „za moich czasów” nauczano już w klasie szóstej […]

Niezbędnym sprzętem każdego poszukiwacza rzeczy istotnych powinno być możliwie gęste sito. Za jego pomocą oddzielimy radosne kocopoły od tego, co ma sens. Adam Cebula używa go z lubością. Są pewne niezawodne metody wprowadzania czy to słuchaczy, czy czytelników, w metafizyczny dygot. Metafizyka, owszem, jest dziedziną filozofii, jest też tytułem (najważniejszego?) dzieła Arystotelesa. A nade wszystko metafizyka klasyczna rozważająca byt jako byt, oraz jego istotne własności i ostateczne przyczyny, konsekwentnie […]

Umiesz liczyć? Licz na siebie. Umiesz myśleć? Zrób coś sam. Nie jest to trudne ani skomplikowane, choć trzeba się wcześniej nieźle nagłówkować. Adam Cebula dłubie w tranzystorach. Do napisania tego tekstu natchnął mnie pewien incydent: ktoś usiłował mnie przekonać, ze jestem „elektronicznie wykluczony”. Bo nie używam karty płatniczej, czy jak jej tam. Wykluczony czy nie, stwierdziłem, że dobrze jest przypomnieć młodszym o możliwości używania elektroniki. Bo owszem, używają, […]

Istnieją zagadnienia, które niejako tradycyjnie przysparzają ludziom problemów – i przy rozwiązywaniu, i przy próbach choćby ich zrozumienia. Z drugiej strony ludzie, którzy opanowali coś tak naprawdę prostego, uchodzą za swego rodzaju mistrzów. Z moich obserwacji klasą takich trudnych zadań są wszelkie te, w których pojawiają się proporcje. To poniekąd ciekawe zagadnienie psychologiczne, pomimo że zazwyczaj są to klasyczne problemy, wałkowane i w szkole, i bardzo często w różnych popularyzatorskich publikacjach. Mamy cały worek […]

Jak to się dzieje, że jednym coś wychodzi, a inni ludzie szamocą się z różnymi zadaniami – i ani-ani? Dawno temu sformułowałem sobie odpowiedź: „bo mają klocki”. To poetyckie sformułowanie kryje banalną treść: po prostu ktoś opanował kilka metod, które razem dają całość, pozwalającą rozwiązać jakieś zagadnienie. Ta z pozoru trywialna diagnoza pozwala odpowiedzieć na inne pytanie: dlaczego pewne zadania okazują się za trudne dla większości? […]

Człowiek boi się chaosu. Dlaczego? Bo dzieją się rzeczy nieprzewidywalne. Gdy jest jakiś porządek, możemy się „skutecznie spodziewać”. Coś ma nastąpić i następuje. W chaosie obrywamy z najmniej spodziewanej strony, nie sposób się przygotować ani bronić. Jak mi się zdaje, nasze czasy są postrzegane jako takie… chaotyczne. Nawet jeśli ludzie nie mówią o tym wprost, to takie są skutki. Niby mamy porządek, ale komplikacja owego porządku powoduje, że nie sposób nad nią […]

Były czasy, gdy byłem młody (piękny to nie wiem), czytywałem wtedy „Młodego Technika” i wszystko z fantastyki naukowej, co się dostało w moje ręce. Do tego zajmowałem się konstruowaniem urządzeń elektronicznych. Ależ tak, byłem niepoprawnym entuzjastą przyszłości. Oczywiście nic nie mogło podważyć mojej wiary, że po roku 2000 będziemy seryjnie latać na Księżyc. Że świat będzie wyglądał zupełnie inaczej. Jak? Mądrzej. Jedno mi się zdawało zupełnie pewne: nauczymy się nie popełniać w koło […]

Niemal tradycyjnie przychodzi mi się tłumaczyć z włażenia w techniczne szczegóły. Powód jest zawsze taki sam: procesy, które dzieją się za ścianą niezrozumienia technicznych terminów, komplikacji wzajemnych powiązań i całego systemu wczesnego odstraszania zbudowanego przez nauki ścisłe doskonale ilustrują, co się naprawdę dzieje w świecie. Gazety, portale internetowe, telewizyjne newsy serwują nam zwykle tak zwane medialne prawdy, ulepione z medialnej wizji świata i składane z medialnych pojęć, […]

Jak już wcześniej pisałem, współczesna popularyzacja nauki z lubością sięga do wizji apokaliptycznych – już to zagłady wszechświata, już to (skromniej) do unicestwienia życia na Ziemi. Ciągle wałkuje się na przykład temat upadku asteroidy albo komety na powierzchnię naszego kochanego globu. Cóż mnie skłoniło, by wrócić do tematu, o którym już pisałem? Zaobserwowałem otóż proces ciekawy z punktu widzenia socjologicznego: ugruntowywanie się pewnych wziętych z kapelusza założeń. Na przykład takiego, że gdyby wysadzić […]

Czasami w najmniej spodziewanym momencie zdarzają się najbardziej niezwykłe rzeczy. Większość ekipy już wyjechała, a ty zostałeś, aby dopilnować ostatnich prac na wykopalisku i również udać się wreszcie do domu. Nagle poruszasz kielnią, spod której wyłania się fragment kości. Dreszcz podniecenia przebiega wzdłuż kręgosłupa, bo jeszcze nie wiesz, co dokładnie znalazłeś, ale w twoich myślach krąży cytat: „W pewnej norze ziemnej mieszkał sobie pewien hobbit”. Cytatem tym John […]

  Wystarczy czytać popularne portale internetowe, by… no właśnie. Chciałem napisać: mieć ubaw. Nie wiem, czy jest się z czego śmiać, czy raczej trzeba płakać. Doniesiono o odkryciu jakieś nieznanej do tej pory tarczy ochronnej, broniącej naszej ukochanej Ziemi przed pewnie wysokoenergetycznymi elektronami atakującymi nas z kosmosu. Czytam i nie wiem, o co chodzi. Odkryto coś czy nic? Szczerze mówiąc, z opisu wygląda, że nic. Owszem, coś zmierzono. A mianowicie, że zapewne – nie mamy […]

Dlaczego nie lubimy fizyki? Kto nie lubi, ten nie lubi, chciałoby się powiedzieć. Jednak wiele wskazuje na to, że na podobne uogólnienie można sobie pozwolić. Wedle danych z różnych źródeł, na maturze fizykę zdaje ok. 4% aspirujących do dumnego świadectwa dojrzałości. W gimnazjum zamieniono ją na „przyrodę”, i tą „przyrodą” jest nawet na etapie, na którym powinniśmy jednak nazywać przedmiot „fizyką”. O rozpacz przyprawiają mnie nieraz programy popularyzatorskie. Na National Geographic jest emitowana zatkajdziura […]

Dyscyplina zawodowego publicysty jest mi obca. Piszę pod wpływem impulsów, gdy coś mnie zachwyci albo zezłości. Niestety, o ten drugi przypadek dużo łatwiej. Czy ostatnio wkurzam się coraz częściej? Na stwierdzenie, z którego prosto wynika, że czasy nam psieją, nie odważę się. Jest może ciut gorzej niż było. Ale niekoniecznie. Owszem – mamy do czynienia z nowym zjawiskiem: tzw. twarda nauka wkracza w świat show-biznesu. Ze wszystkimi możliwymi najgorszymi skutkami. Skala […]

Kolejny artykuł alarmistów klimatycznych owszem, wkurzył mnie, ale skłonił do napisania czegoś w rodzaju przytyku czy prztyczka do pewnej części zagadnienia. Sprawy się bowiem mają tak, że owi alarmiści starają się przedstawić sceptyków jako niedouczonych prawicowców. Którzy generalnie swoje wątpliwości opierają na ludowej wiedzy i przesądach. Tymczasem – jak się dobrze przyjrzeć – to pisanie o efekcie cieplarnianym jest ślicznym przykładem procesu, nazwijmy to uczenie, medializacji wiedzy. […]