Fahrenheit Crew	Wywiad
	strona 11

Wywiad

Jestem interpretatorem – rozmowa z Kiryłem Jeśkowem

Fahrenheit: Dlaczego piszesz fantastykę?

Kirył: Dlatego, że Dostojewski powiedział kiedyś, że prawda niemal zawsze ma charakter fantastyczny.

F: W jakiej poetyce lepiej się czujesz? S-F czy fantasy?

K: Nigdy nie rozumiałem, dlaczego moje utwory są traktowane jako fantastyka. Ja twierdzę, że piszę powieści przygodowe.

F: Ale trzymasz się fantastycznej scenerii, choćby w Ostatnim Władcy Pierścienia...

K: Jeżeli już muszę się jakoś określić, to wolałbym S-F niż fantasy, bo tam jasno określono, co wolno, a czego nie wolno, warunki i zadania tego świata przedstawionego. Nic tam się nie dzieje, ot tak sobie. A mimo tego fantastycznych dekoracji są to nadal światy w jakichś ramach dopuszczalne, nie są zupełnie zmyślone. Owszem, są wygenerowane przez wyobraźnię autora, ale w dość konkretnych ramach.

F: Polski czytelnik zna Cię jako pisarza opowiadającego na nowo stare historie. Czy to jest cecha reprezentacyjna Twojej twórczości, czy też dysponujemy niereprezentatywną próbką?

K: Ja jestem interpretatorem. Na nowo opowiadam znane historie ze swojego punktu widzenia. Moją dziedziną jest nauka. Jestem paleontologiem, rekonstruuję świat, zwierzęta i inne rzecz na podstawie pojedynczego odcisku w kamieniu. Jest moim obowiązkiem wydedukować kształt całości na podstawie jednego szczegółu. Ten sam chwyt wykorzystuję w literaturze. Zadajmy sobie pytanie: czy świat Tolkiena istnieje realnie? Mamy kontynent, który przedzielony jest linią gór. Z jednej strony, na południowym wschodzie, znajduje się pustynia, na której żyją pewne narody. Uznajmy ten świat za zupełnie realny. W tym świecie powstał epos bohaterski, noszący tytuł Władca Pierścieni. A teraz musimy zrozumieć, że tenże epos ma niewiele wspólnego ze światem rzeczywistym. Zadanie, które przede mną stoi, to rekonstrukcja tego świata na podstawie eposu. Całego wielkiego świata na podstawie tekstu, który powstał w malutkim jego zakątku, nie najważniejszym zresztą. Ostatni Władca Pierścienia to powieść historyczna, która powstała na podstawie eposu bohaterskiego Władca Pierścieni. To trochę jak z powieściami Dumasa, które nie mają zbyt wiele wspólnego z określonym okresem w historii Francji. Akcja mojej książki dzieje się nie w świecie Władcy Pierścieni, a w świecie zrekonstruowanym. To jest obieg informacji trzeciego rzędu. Nie należy, oczywiście, traktować tego zbyt poważnie.

F: Biblia, Tolkien... Jakie jeszcze historie zamierzasz opowiedzieć na nowo?

K: W Rosji właśnie ukazała się Ballada o Borii Robin Hoodzie, która jest próbą spojrzenia na nasz czas z perspektywy ludzi, którzy będą żyli za sto lat. My teraz piszemy książki i robimy filmy o Robin Hoodzie. Ja zastanawiam się, co pomyślą sobie nasi potomkowie za sto, dwieście lat, jakiego Robin Hooda zobaczą? To rekonstrukcja wydarzeń, które jeszcze się nie wydarzyły. Major specnazu, który jest bohaterem mojej powieści, będzie dla człowieka przyszłości kimś takim, jak dla nas Robin Hood. Prawdziwa opowieść o nim zaczyna się od tego, że wraca on z krucjaty i zastaje, co zastaje. U mnie Boria po powrocie z jakiejś wojny również zastaje podobną sytuację. W mojej poprzedniej książce dokonuję rekonstrukcji świata na podstawie legendy, a tu – rekonstruuję legendę, która dopiero powstanie, na podstawie świata.

F: Pióro, długopis, klawiatura?

K: Komputer z Wordem 6. To coś takiego, jak Nagan: przegrywa, jeśli chodzi o szybkość, ale za to nigdy nie chybia. (śmiech)

F: Czy współpracujesz twórczo z kotami?

K: U mnie w domu mieszka kotka Alicja. Ma już czternaście lat i jest od dawna członkiem rodziny. Jest dla mnie bardzo ważna. Oczywiście, że mi pomaga – zawsze i we wszystkim. Kot powinien być integralną częścią domu. Dom bez kota nie jest do końca domem.

F: Czy zdarza Ci się czasem, że bohaterowie robią nie to, co powinni według scenariusza?

K: Bez przerwy. (śmiech) Moi bohaterowie zawsze robią nie to, co było w scenariuszu. Jeśli w pewnym momencie nie zaczną zachowywać się samodzielnie, to to w ogóle nie jest książka. Ewangelia wg Afraniusza, która jest pierwszym tekstem nienaukowym, jaki opublikowałem, jest z początku napisana w sposób charakterystyczny dla moich esejów naukowych. Dopiero w drugiej połowie bohater się usamodzielnia i robi to, co by chciał, zamiast podporządkowywać się mojemu stylowi. To było nowe i szalenie ciekawe doświadczenie w pracy twórczej. (śmiech)

F: Czy mógłbyś wymienić trzech ulubionych pisarzy?

K: Wymienić trzech autorów jest bardzo trudno. Można wymienić trzystu trzydziestu trzech, pięciu, dziesięciu... Zazwyczaj w wywiadach pytają o dwanaście książek, które zabrałbym na bezludną wyspę albo o ulubionych pisarzy w jakiejś dziedzinie. Konkretnie o co ci chodzi?

F: O autorów, którzy Cię najbardziej fascynują, w których dziełach odnajdujesz najważniejsze treści.

K: Rozumiem. No dobrze: Gogol, Bułhakow, Strugaccy.

F: Diaczenkowie podali bardzo podobny zestaw – Bułhakow, Strugaccy i jakaś ukraińska poetka...

K: No, Gogol ukraiński. (śmiech). A gdybyś pozwolił wymienić więcej niż trzech, to dorzuciłbym i Lema.

F: Zastanawiałeś się kiedyś, co byś robił, gdybyś nie został pisarzem?

K: Ale ja się wcale nie uważam za pisarza. Jestem paleontologiem. W związku z tym nie muszę się zastanawiać, co bym robił, gdybym nie był pisarzem, którym nie jestem. Za najważniejsze w swoim dorobku uważam dwa podręczniki do przyrodoznawstwa.

F: Czy jest jakaś "złota rada", której mógłbyś udzielić początkującym pisarzom?

K: Jak ja mam dawać rady, skoro nie jestem pisarzem? Ciężko mi cokolwiek powiedzieć. Przytoczę słowa Eugeniusza Ukina, którego uważam za najlepszego współczesnego rosyjskiego fantastę, a który na takie pytanie odpowiada: "Pisarzu, przygotuj się na brak pieniędzy. Początkowo. Później i dużo później również".

F: Dziękuję za rozmowę.

K: Nie ma sprawy. Prześlę ci rachunek.

Rozmawiał: Piotr Schmidtke

Tłumaczyła: Ewa Skórska